Πρωτοχρονιάτικο αφιέρωμα
Είκοσι διεθνείς παραγωγές που κινηματογραφήθηκαν στην Ελλάδα
Το Πρωτοχρονιάτικο αφιέρωμα της Clio Turbata εστιάζει, φέτος, σε είκοσι διεθνείς παραγωγές, που κινηματογραφήθηκαν στην Ελλάδα μεταξύ των ετών 1957 και 2014. Ορισμένες από αυτές υπήρξαν μεγάλες εμπορικές επιτυχίες, άλλες όχι. Άλλες άντλησαν έπμνευση από το ιστορικό παρελθόν της χώρας κι άλλες εστίασαν επάνω στη φυσική της ομορφιά. Άλλες (οι παλαιότερες χρονικά) διέπονται από σενάριο, το οποίο καθηλώνει τον θεατή, άλλες πάλι (οι πιο πρόσφατες) υιοθετούν την πρακτική του Χόλλυγουντ της Νέας Τάξης Πραγμάτων: παραγωγές κενές περιεχομένου, προορισμένες να αποβλακώσουν τον θεατή, επιστρατεύοντας ό,τι καλύτερο δύναται να διαθέσει η τεχνολογία της εικόνας και του ήχου προκειμένου να τον προσελκύσουν. Όπως και να έχει το ζήτημα, μέσω των ταινιών αυτών η Ελλάδα προβλήθηκε διεθνώς με ό,τι συνεπάγεται κάτι τέτοιο, και αυτή, ακριβώς, την σπονδή στη χώρα μας επέλεξε το επιτελείο του ιστότοπου για να ευχηθεί ολόψυχα στους φίλους του κάθε καλό για τη νέα χρονιά που μπαίνει σε λίγο.
ΚΥΚΛΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ
1. The Angry Hills (1959)
Πρόκειται για την πρώτη παραγωγή του Χόλλυγουντ, που γυρίστηκε στην Ελλάδα Η υπόθεση διαδραματίζεται λίγο πριν και αμέσως μετά την κατάληψη της χώρας από τους Γερμανούς. Πρωταγωνιστής είναι ένας Αμερικανός δημοσιογράφος, στην κατοχή του οποίου βρίσκεται μια κατάσταση με σημαίνοντα ονόματα της ελληνικής αντίστασης. Για λόγους ασφαλείας την καταστρέφει, έχοντας αποστηθίσει προηγουμένως τα ονόματα. Η πρωτοβουλία αυτή δεν τον απαλλάσσει από το να βρεθεί στο στόχαστρο όλων των ενδιαφερομένων κύκλων: αρχών κατοχής, Γκεστάπο, αντιστασιακών οργανώσεων και συμμαχικών μυστικών υπηρεσιών. Πρόκειται για μια καλογυρισμένη ταινία στην καλύτερη παράδοση των φιλμ νουάρ. Σκηνοθέτης είναι ο Robert Aldrich και πρωταγωνιστούν οι Robert Mitchum, Stanley Baker, Elisabeth Müller και Gia Scala.
The Angry Hills – Trailer
2. The Guns of Navarone (1961)
Οι ηθοποιοί Stanley Baker και Gia Scala επανήλθαν στην Ελλάδα δυο χρόνια αργότερα για τις ανάγκες μιας από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του πολεμικού κινηματογράφου.Το σενάριο του παραγωγού Carl Foreman στηρίχθηκε στο ομότιτλο μυθιστόρημα του Alistair MacLean (1957), το οποίο είναι εμπνευσμένο, με τη σειρά του, από τη Μάχη της Λέρου, τον Νοέμβριο του 1943. Το βιβλίο και η ταινία μοιράζονται την ίδια κεντρική πλοκή: τις προσπάθειες μίας ομάδας κομάντο να εξουδετερώσει ένα φαινομενικά απόρθητο γερμανικό οχυρό, που παρεμποδίζει και απειλεί τις νηοπομπές των Συμμάχων στο Αιγαίο Πέλαγος. Αν και το φανταστικό νησί του Ναβαρόνε υποτίθεται πως βρίσκεται στα Δωδεκάνησα, στη θέση του γεωγραφικού χάρτη που χρησιμοποιείται αντιστοιχούν τα Αντικήθυρα. Η ταινία ανήκει σε έναν κύκλο δαπανηρών παραγωγών με θέματα εμπνευσμένα από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, όπως οι εξίσου εμπορικές επιτυχίες The Bridge on the River Kwai (1957), The Longest Day (1962) και The Great Escape (1963). Γυρίστηκε εξολοκλήρου στη Ρόδο, υπό τα βλέμματα δημοσιογράφων από όλα τα πρακτορεία του κόσμου, μετατρέποντας το νησί σ’ ένα τεράστιο πλατό, με ευνόητο τουριστικό αντίκτυπο. Χαρακτηριστική υπήρξε η επίσκεψη του βασιλικού ζεύγους Παύλου και Φρειδερίκης, που παρακολούθησαν από κοντά τη λήψη ορισμένων σκηνών.
Η διανομή των ρόλων είναι εντυπωσιακή: Gregory Peck, David Niven, Anthony Quinn, Anthony Quale, ενώ σε δευτερεύοντες στιγμιαίους ρόλους εμφανίζονται οι Richard Harris και James Robertson Justice. H χρήση της ελληνικής γλώσσας από τους Gregory Peck και Anthony Quinn είναι απολαυστική. Η παρουσία της Ειρήνης Παππά σε πρωταγωνιστικό ρόλο σηματοδότησε την απαρχή της διεθνούς σταδιοδρομίας της. Σκηνοθέτης ήταν ο J. Lee Thomson και η πετυχημένη μουσική επένδυση ανήκε στον έμπειρο του είδους Dmitri Tiomkin. Οι ρόλοι των Γερμανών στρατιωτών καλύφθηκαν από στελέχη της Ελληνικής Χωροφυλακής, που προσφέρθηκαν εθελοντικά. Η επίσημη πρεμιέρα έλαβε χώρα στις 27 Απριλίου 1961 στην αίθουσα Odeon Leicester Square του Λονδίνου, παρουσία της Βασίλισσας Ελισάβετ και του Δούκα του Εδιμβούργου.
The Guns of Navarone – “Εις τον αφρό της θάλασσας”
The Guns of Navarone – Πως γυρίστηκε η ταινία
3. Escape to Athena (1979)
Το αδύναμο σενάριο και η ανεπαρκέστατη σκηνοθεσία (George Pan Cosmatos) δεν υποκαθίστανται από τα ηχηρά ονόματα των ηθοποιών (Roger Moore, Telly Savalas, Elliot Gould, David Niven, Claudia Cardinale, Stefanie Powers και ο μουσικός, ηθοποιός και, αργότερα, πολιτικός Sonny Bono). O David Niven επιστρέφει στην Ελλάδα δεκαοκτώ χρόνια έπειτα από Τα κανόνια του Ναβαρόνε ενώ ο Roger Moore επρόκειτο να επανέλθει έπειτα από δυο χρόνια, το 1981, ως James Bond (βλ. παρακάτω) υποδυόμενος τον χαρακτήρα που τον καταξίωσε. H ταινία Escape to Athena γυρίστηκε και αυτή στη Ρόδο.
Escape to Athena – Trailer
4. Fortunes of War (1987)
Fortunes of War είναι το τίτλος μιας τηλεοπτικής σειράς επτά ωριαίων επεισοδίων παραγωγής του BBC με πρωταγωνιστές την Emma Thompson και τον Kenneth Branagh. Πρόκειται για διασκευή του ομότιτλου μυθιστορήματος της Olivia Manning. Παρακολουθεί την πορεία (και τη σχέση) ενός ζευγαριού κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου σε τρία διαφορετικά μέρη: Ρουμανία, Ελλάδα, Αίγυπτο και Μέση Ανατολή γενικότερα. Το τέταρτο επεισόδιο διαδραματίζεται στην Αθήνα κατά το χρονικό διάστημα Οκτωβρίου 1940 – Απριλίου 1941 και αποδίδει πιστά την ατμόσφαιρα διαρκούντος του ελληνοϊταλικού πολέμου, κυρίως δε την κατάσταση, η οποία επικρατούσε στην ελληνική πρωτεύουσα λίγο πριν από την είσοδο των γερμανικών στρατευμάτων. Εξίσου πετυχημένα αποδίδεται η εσπευσμένη εκκένωση των βρετανικών δυνάμεων προς την Κρήτη και την Αίγυπτο.
Fortunes of War, επεισόδιο αρ. 4, Greece: October 1940
5. Captain Corelli’s Mandolin (2001)
To Μαντολίνο του λοχαγού Κορέλλι (Captain Corelli’s Mandolin) με τους Nicolas Cage και Penelope Cruz στους πρωταγωνιστικούς ρόλους, είναι ένα έργο, που επικεντρώνει σε ένα από τα απεχθέστερα εγκλήματα, που διέπραξαν οι Γερμανοί στη διάρκεια της Κατοχής: την ομαδική σφαγή της ιταλικής Μεραρχίας Acqui στην Κεφαλλονιά, τον Σεπτέμβριο του 1943, την επομένη της συνθηκολόγησης της Ιταλίας. Η υπόθεση ολοκληρώνεται με αναφορά στον καταστροφικό σεισμό του 1953 και τις επιπτώσεις του στην καθημερινή ζωή των κατοίκων του νησιού. Το σενάριο βασίστηκε στο μυθιστόρημα του Βρετανού (παρά το γαλλικό όνομα) συγγραφέα Louis de Bernières, το οποίο φέρει πανομοιότυπο τίτλο (1993). Πολλά από τα τραγικά ιστορικά γεγονότα, που αναδεικνύονται από τον συγγραφέα, αποδυναμώνονται σκόπιμα στην κινηματογραφική εκδοχή, η οποία επιλέγει να επικεντρώσει την προσοχή του κοινού στο αισθηματικό ρομάντζο μεταξύ των δυο πρωταγωνιστών. Η σκηνοθεσία ανήκει στον John Madden, ενώ σε δευτερεύοντες ρόλους αναγνωρίζει κανείς επώνυμους Έλληνες ηθοποιούς, όπως η Ειρήνη Παππά και ο Γεράσιμος Σκιαδαρέσης.
Captain Corelli’s Mandolin – Trailer
ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ
6. Boy on a Dolphin (1957)
To παιδί πάνω σε ένα δελφίνι είναι ένα αρχαίο άγαλμα, το οποίο βρέθηκε στο βυθό της θάλασσας και για την κατοχή και παράδοση ή όχι του οποίου στις αρμόδιες ελληνικές αρχές ερίζουν δυο αρχαιολόγοι (Alan Ladd και Clifton Webb) όπως ερίζουν και για την καρδιά της όμορφης Φαίδρας (Sophia Loren). Γυρίστηκε εξ ολοκλήρου στην Ελλάδα (Αθήνα, Ύδρα, Ρόδος, Δήλος και Μετέωρα). Η συγκεκριμένη ταινία σηματοδοτεί και την απαρχή της συμμετοχής της πρωταγωνίστριας στον αγγλόφωνο κινηματογράφο, αν και ο ρόλος, τον οποίο υποδύεται, προοριζόταν αρχικά για την Joan Collins. Σε ελάσσονα ρόλο εμφανίζεται ο Αλέξης Μινωτής. Ένα από τα χαρακτηριστικά στιγμιότυπα της ταινίας είναι η απόδοση του γνωστού τργουδιού “Τι είναι αυτό που το λένε αγάπη” του Τάκη Μωράκη από τη Sophia Loren και τον Τώνη Μαρούδα, γνωστό τροβαδούρο της εποχής. Το τραγούδι συμπεριλήφθηκε στην ταινία κατόπιν επιμονής της ίδιας της Loren, που έτυχε να το ακούσει στη διάρκεια των γυρισμάτων. Κατέληξε να αποτελέσει σήμα κατατεθέν του έργου.
Boy on a Dolphin – “Τι είναι αυτό που το λένε αγάπη”
Boy on a Dolphin – Αρχική σκηνή στην Ακρόπολη
7. Tintin et le Mystère de la Toison d’Or (1961)
Η πρώτη (από τις δυο) κινηματογραφικές ταινίες με ήρωες τους πρωταγωνιστές της σειράς κόμικς Οι περιπέτειες του Tintin, του Βέλγου σκιτσογράφου Hergé (Georges Remi) διαδραματίζεται σε μεγάλο ποσοστό στην Ελλάδα (Αθήνα, Πειραιάς, Μεσόγεια, Μετέωρα). Πρόκειται για μια πρώτου μεγέθους επιτυχία, η οποία οφείλεται σε δυο παραμέτρους: το εξαιρετικό σενάριο των André Barret και Rémo Forlani, σε στενή συνεργασία με τον ίδιο τον Hergé και στην καθ όλα πειστική ομοιότητα και ενσάρκωση από τους επιλεγέντες ηθοποιούς της προσωπικότητας των ηρώων της δημοφιλούς σειράς (ο στρατηγός De Gaulle είχε κάποτε δηλώσει χαρακτηριστικά πως θεωρούσε τον Tintin ως τον μοναδικό του ανταγωνιστή σε επίπεδο δημοτικότητας). Ο κεντρικός ρόλος ανατέθηκε σε έναν άγνωστο νεαρό (Jean-Pierre Talbot), ο οποίος κατάφερε να εμφυσήσει ζωή στον ήρωα του Hergé και να τον κάνει να ξεπηδήσει από τις σελίδες του κόμικ διατηρώντας στο ακέραιο ολόκληρο το πνεύμα της σειράς.
Tintin et le Mystère de la Toison d‘Or – Η επιλογή του Jean-Pierre Talbot για τον πρωταγωνιστικό ρόλο
Για τους υπόλοιπους ήρωες επιλέχθηκαν επαγγελματίες ηθοποιοί, που αποδίδουν με ανάλογη επιτυχία τους θεμελιώδεις χαρακτήρες: Georges Wilson (πλοίαρχος Haddock), Georges Loriot (καθηγητής Tournesol), ενώ σε δευτερεύοντες ρόλους εμφανίζονται οι Δημήτρης Μυράτ, Δημήτρης Νικολαΐδης και Δήμος Σταρένιος. Στη σκηνή του γαμήλιου γλεντιού συμμετέχει το Συγκρότημα Παραδοσιακών Χορών της Δόρας Στράτου.
Το Χρυσόμαλλον Δέρας (Toison d’Or), για το οποίο γίνεται λόγος στον τίτλο, είναι ένα ετοιμόρροπο φορτηγό πλοίο, που κληρονομεί εντελώς αναπάντεχα ο επιστήθιος φίλος του πρωταγωνιστή, πλοίαρχος Haddock. Επάνω σε αυτό βρίσκεται έντεχνα καμουφλαρισμένος ένας ολόκληρος θησαυρός από ατόφιο χρυσό. Το μυστικό, που ανακαλύπτουν με την εξέλιξη της περιπέτειας σταδιακά οι πρωταγωνιστές, είναι γνωστό ευθύς εξ αρχής σε κύκλους, οι οποίοι επιχειρούν με κάθε θεμιτό και αθέμιτο μέσο να οικειοποιηθούν τον θησαυρό, οδηγώντας τα πράγματα σε ακραίες καταστάσεις. Εν ολίγοις, πρόκειται για ένα εξαιρετικό έργο, κατάλληλο για μικρά και για μεγάλα παιδιά.
Tintin et le Mystère de la Toison d’Or –Το γαμήλιο γλέντι
8. The 300 Spartans (1962)
Πρόκειται για μια επική κινηματογραφική ταινία με αντικείμενο τη μάχη των Θερμοπυλών το 480 π.Χ. Γυρίστηκε εξ ολοκλήρου στην περιοχή της Περαχώρας, κοντά στο Λουτράκι. Η επιλογή της τελευταίας έναντι της ιστορικής τοποθεσίας της μάχης οφείλεται στο γεγονός ότι έχει μεσολαβήσει χρονικά καταλυτική μεταβολή της γεωμορφολογικής ταυτότητας των Θερμοπυλών εξαιτίας των προσχώσεων, οι οποίες δεν τις καθιστούν, πλέον, στενή διάβαση όπως στην αρχαιότητα. Η ταινία γυρίστηκε με τη ενεργό συνδρομή των ελληνικών αρχών, που παραχώρησαν γενναία χρηματική επιχορήγηση και 5.000 κομπάρσους (επρόκειτο για άτομα που υπηρετούσαν τη στρατιωτική τους θητεία) για την εξυπηρέτηση των αναγκών του έργου. Στη χώρα μας κυκλοφόρησε με τον τίτλο “Ο λέων της Σπάρτης”. Ακόμα και σήμερα, η ταινία δεν προδίδει την ηλικία της. Οι σκηνές των μαχών παραμένουν θεαματικές, οι δε ερμηνείες των ηθοποιών εξακολουθούν να είναι πειστικές, δίχως το παραμικρό ίχνος στόμφου. Ηγείται ένας ρωμαλέος και ηρωϊκός Richard Egan στον πρωταγωνιστικό ρόλο του Λεωνίδα. Στο πλευρό του διακρίνονται ο Sir Ralph Richardson ως Θεμιστοκλής και η Άννα Συνοδινού ως Γοργώ η Λακεδαιμόνια, σύζυγος του Λεωνίδα. Εκείνη, μάλιστα, του παραδίδει την ασπίδα προφέροντας την ιστορική φράση “Ή ταν ή επι τας” στην ελληνική γλώσσα. Η σκηνοθεσία είναι του Rudolph Maté και η άκρως πετυχημένη μουσική επένδυση του Μάνου Χατζηδάκι. Η ταινία βλέπεται ακόμη και σήμερα με αμείωτο ενδιαφέρον, το δε τραγικό τέλος είναι πραγματικά συγκινητικό. Ορισμένες αναφορές χαρακτηρίστηκαν από τους κριτικούς της εποχής ως σκόπιμα ψυχροπολεμικές. Παρά ταύτα, η ταινία γνώρισε μεγάλη εμπορική επιτυχία στην ΕΣΣΔ και στις χώρες δορυφόρους της τελευταίας.
The 300 Spartans–Η επιδρομή στο στρατόπεδο του Ξέρξη
9. Topkapi (1964)
O Μάνος Χατζιδάκις υπήρξε ο συνδετικός κρίκος με την προαναφερθείσα περίπτωση, έχοντας αναλάβει τη μουσική επένδυση της ταινίας, η οποία προέκυψε από την πέμπτη, κατά σειρά, συνεργασία του σκηνοθέτη (Jules Dassin) με την πρωταγωνίστρια (Μελίνα Μερκούρη). Η διανομή είναι κι εδώ εντυπωσιακή: Maximilian Schell (ο ρόλος προοριζόταν αρχικά για τον Peter Sellers, που απέρριψε την πρόταση), Peter Ustinov, Robert Morley, Akim Tamirov, ενώ φευγαλέα κάνουν την εμφάνισή τους ο γιός του σκηνοθέτη, Jo Dassin, γνωστότερος με την ιδιότητα του τραγουδιστή, η Δέσπω Διαμαντίδου και ο Τίτος Βανδής. Ο τίτλος προέρχεται από το όνομα του γνωστού ανακτόρου-μουσείου της Κωνσταντινούπολης, από το οποίο μια σπείρα κακοποιών αφαίρεσε, μέσω μιας εντυπωσιακής ληστείας, ένα έκθεμα αμύθητης αξίας. Ορισμένα από τα τεχνάσματα της ληστείας χρησιμοποιήθηκαν αργότερα στη γνωστή τηλεοπτική σειρά (και στον κύκλο των κινηματογραφικών ταινιών που διαδέχθηκαν την τελευταία) “Επικίνδυνες αποστολές” (Mission Impossible). Η ταινία έχει γυριστεί στην Κωνσταντινούπολη, ξεκινά, όμως, με μια σκηνή στην Καβάλα, όπου μπαίνουν οι βάσεις για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση της τολμηρής ληστείας. Το Topkapi βλέπεται ευχάριστα, είναι δε ευρηματικός ο τρόπος (-συγκυρία τύχης), μέσω του οποίου αποκαλύπτεται το τέλειο έγκλημα.
Topkapi – Η σκηνή στην Καβάλα
10. Le casse (1971)
Η διάρρηξη βρίσκεται στην ημερήσια διάταξη και αυτής της ταινίας (στην προκειμένη περίπτωση πρόκειται για συλλογή πολύτιμων λίθων, που “αφαιρείται” από έπαυλη των βορείων προαστίων), η οποία γυρίστηκε στην Αθήνα και στην Κέρκυρα στις αρχές της δεκαετίας του ΄70. Η επιλογή της ελληνικής πρωτεύουσας ουδόλως σχετίζεται με το σενάριο. Το έργο μπορούσε άνετα να γυριστεί οπουδήποτε αλλού. Συμπεριλαμβάνοντας, ωστόσο, μια σκηνή περιπετειώδους καταδίωξης με αυτοκίνητα μέσα στους δρόμους μιας πυκνοκατοικημένης πόλης, ήταν πρακτικά δύσκολο να υπάρξουν προσφορές. Το χουντικό καθεστώς της εποχής εκείνης διέβλεψε μια αξιοποιήσιμη ευκαιρία να απαλύνει κάπως, μέσω της προβολής της ταινίας στο εξωτερικό, τη διεθνή απομόνωση, στην οποία είχε εκ των πραγμάτων καταδικαστεί, αποκομίζοντας, παράλληλα, οφέλη στον κλάδο, κυρίως, του τουρισμού. Έτσι, αποδέχθηκε εκ των προτέρων όλους τους όρους των συντελεστών της ταινίας. Αντίτιμο της σχετικής άδειας υπήρξε, προφανώς, η συμπερίληψη του επεισοδίου της ταβέρνας, μιας σκηνής-ύμνου στις αρετές της ελληνικής κουζίνας.
Le casse – Η καταδίωξη
Le casse – Η σκηνή στην ταβέρνα
Ο σκηνοθέτης Henri Verneuil είναι ειδήμων σε έργα της συγκεκριμένης κατηγορίας, όπως, άλλωστε και οι ηθοποιοί: Jean-Paul Belmondo, Robert Hossein και Renato Salvatori (τα μέλη της συμμορίας των διαρρηκτών), Omar Sharif και Dyan Canon (ο διεφθαρμένος αστυνομικός, ο οποίος επιδιώκει να οικειοποιηθεί τη συλλογή των κλοπιμαίων για τον εαυτό του και η ελκυστική συνεργάτης του). Εξαιρετική είναι η μουσική επένδυση από τον Ennio Morricone. Στην ταινία έχει αποτυπωθεί μια νοσταλγική–αν και ελαφρώς μελαγχολική ένεκα των πολιτικών περιστάσεων–ατμόσφαιρα της Ελλάδας των αρχών της δεκαετίας του ΄70.
Le casse – Πως γυρίστηκε η ταινία
11. For your eyes only (1981)
For your eyes only είναι η 13η ταινία της σειράς James Bond (η 5η με τον Roger Moore στον ομώνυμο ρόλο). H υπόθεση του έργου είναι περισσότερο απλοποιημένη από τις αμέσως προηγούμενες. Εδώ, η υφήλιος δεν τελεί εν κινδύνω. Η αντιπαράθεση επανέρχεται σε ένα περισσότερο λιτό και παραδοσιακό διμερές ψυχροπολεμικό πλαίσιο. Στο μεγαλύτερο ποσοστό, η ταινία γυρίστηκε στην Ελλάδα (Κέρκυρα και Μετέωρα). Το ίδιο ισχύει και για τις σκηνές του πρώτου μέρους, οι οποίες υποτίθεται ότι διαδραματίζονται στην Ισπανία. Για την περίπτωση, πολλές προσόψεις οικιών της Κερκυραϊκής ενδοχώρας βάφτηκαν, ώστε να πείθουν πως είναι ισπανικές. Σύγκρουση μεταξύ των μοναχών και των παραγωγών της ταινίας προέκυψε σχετικά με τις σκηνές που γυρίστηκαν στα Μετέωρα. Η διαφορά έφτασε μέχρι την ελληνική δικαιοσύνη, η οποία αποφάνθηκε πως περιουσία των μοναχών αποτελούσε μόνο το εσωτερικό των μονών και όχι ο περιβάλλον χώρος. Κατόπιν τούτου, η μοναστική κοινότητα των Μετεώρων αποφάσισε να δυσχεράνει με κάθε τρόπο τα γυρίσματα: Μπουγάδες απλώθηκαν παντού, υψώθηκαν σημαίες και τοποθετήθηκαν βαρέλια πετρελαίου στους χώρους που προορίζονταν για την προσγείωση ελικοπτέρων. Απολαυστικός είναι ο διάλογος ανάμεσα στον “κακό” Αριστοτέλη Χριστάτο και τον James Bond, στο πλαίσιο ενός πολυτελούς δείπνου, όταν έρχεται η ώρα επιλογής των κρασιών: “Mου επιτρέπετε να προτείνω ένα εξαιρετικό λευκό Ρομπόλα από την πατρίδα μου, την Κεφαλλονιά;” ρωτά ο πρώτος. “Συγχωρέστε με, αλλά το βρίσκω κάπως αρωματικό για τα γούστα μου. Προτιμώ το Θεοτόκη άσπρο”, απαντά ο δεύτερος. Η ετυμηγορία μάλλον σχετίζεται με το ύψος της χορηγίας.
For your eyes only – Ρομπόλα εναντίον Θεοτόκη
For your eyes only – Από την Κέρκυρα στα Μετέωρα
12. Le Grand Bleu (1988)
H ταινία του Luc Besson, με τους Jean Reno, Jean-Marc Barr, Rosanna Arquette στους πρωταγωνιστικούς ρόλους και τον Ανδρέα Βουτσινά σε μια σύντομη εμφάνιση, προβλήθηκε στη χώρα μας με τον τίτλο “Απέραντο Γαλάζιο”. Η υπόθεση εκτυλίσσεται ως επί το πλείστον κάτω από το βυθό της θάλασσας, καθώς το αντικείμενο είναι οι καταδύσεις σε μεγάλο βάθος. Τα γυρίσματα πραγματοποιήθηκαν στην Αμοργό, στην Ίο, στην Ταορμίνα της Σικελίας και στην Αντίμπ της νοτίου Γαλλίας. Το σενάριο αποτελεί εκτεταμένη δραματοποιημένη διασκευή της πραγματικής ιστορίας δυο φίλων δυτών οι οποίοι ήταν πρωταθλητές της ελεύθερης κατάδυσης, του Jaques Mayol και του Enzo Maiorca (στο έργο εμφανίζεται ως Enzo Mollinari). Μάλιστα, ο Mayol, ο οποίος αυτοκτόνησε από κατάθλιψη το 2001, συμμετείχε στη συγγραφή του σεναρίου. Η μεγάλη εμπορική επιτυχία (άνω των 9 εκατομμυρίων εισιτήρια στη Γαλλία μόνο), οφείλεται στις εξαιρετικές υποβρύχιες σκηνές, σε συνδυασμό με τη μουσική του Éric Serra. Αξίζει να σημειωθεί ότι στις ΗΠΑ, η ταινία κυκλοφόρησε με διαφορετική έκβαση (happy end) και μουσική υπόκρουση (Bill Conti). Η αμερικανική εκδοχή, προσαρμοσμένη προφανώς στις επιλογές και προτιμήσεις του κοινού στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού, αποδυναμώνει αισθητά τη μαγεία του έργου.
Le Grand Bleu – Trailer (αμερικανική εκδοχή)
13. Lara Croft Tomb Raider: The Cradle of Life (2003)
Το μοναδικό ενδιαφέρον στοιχείο της ταινίας, που δικαιολογεί και τη συμπερίληψή της στο παρόν αφιέρωμα, είναι το ότι η πλοκή της διαδραματίζεται στη Σαντορίνη. Το σενάριο εμπνέεται από τη σειρά ηλεκτρονικών παιχνιδιών Tomb Raider και αναφέρεται σε ένα σημαντικό εύρημα, που προέκυψε έπειτα από έναν σεισμό, ο οποίος έπληξε τη Σαντορίνη και που οδηγεί σε συγκρουσιακές καταστάσεις με την ανάμειξη μυστικών υπηρεσιών. Η εικόνα της όμορφης Angelina Jolie με φυσικό φόντο την εξίσου όμορφη Σαντορίνη είναι ό,τι αξίζει να συγκρατήσει κανείς από αυτή την ανόητη, κατά τα άλλα, κινηματογραφική ταινία.
Lara Croft Tomb Raider: The Cradle of Life – Angelina Jolie και jet-ski στα ανοικτά της Σαντορίνης
14. The Two Faces of January (2014)
Πρόκειται για ένα αστυνομικό θρίλερ, γυρισμένο στην Αθήνα, στην Κρήτη και στην Κωνσταντινούπολη με τους Viggo Mortensen και Kirsten Dunst στους κεντρικούς ρόλους. To σενάριο στηρίζεται στο ομώνυμο μυθιστόρημα της Patricia Highsmith (1964). Ένα ζευγάρι Αμερικανών που επισκέπτεται την Ελλάδα, προσπαθεί να διαφύγει από τις αρχές, έχοντας προκαλέσει τον εξ αμελείας θάνατο ενός αστυνομικού ντετέκτιβ, ο οποίος το εκβιάζει. Καλογυρισμένο έργο, γεμάτο ένταση, ατμόσφαιρα που παραπέμπει στον Ηitchcock και που αναδεικνύει ανάγλυφα το περιβάλλον, εντός του οποίου γυρίστηκε.
The Two Faces of January – Trailer
ΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΑ ΚΑΙ ΜΟΥΣΙΚΟΧΟΡΕΥΤΙΚΑ
15. Phaedra (1962)
H Φαίδρα είναι ο καρπός της τέταρτης, κατά σειρά, συνεργασίας της Μελίνας Μερκούρη και του Jules Dassin. Τη φορά αυτή η ηθοποιός και ο σκηνοθέτης εμπνεύσθηκαν από την αρχαία ελληνική τραγωδία, συγκεκριμένα τον Ιππόλυτο του Ευριπίδη. Στο επίκεντρο της υπόθεσης βρίσκεται ο έρωτας της Φαίδρας, συζύγου του Θησέα, για το γιό του τελευταίου, Ιππόλυτο. Η Μαργαρίτα Λυμπεράκη, αρμόδια για το σενάριο, μετέφερε την πλοκή στην Ελλάδα της δεκαετίας του ΄60. Η Φαίδρα (Μελίνα Μερκούρη), δεύτερη σύζυγος του εφοπλιστή Θάνου Κυρίλη (Raf Vallone), ερωτεύεται το γιο που έχει ο συζυγός της από τον πρώτο του γάμο, Αλέξη (Anthony Perkins). Η σχέση των δυο είναι καταδικασμένη από την αρχή αλλά οι δυο τους δεν καταφέρνουν να ελέγξουν τα συναισθήματά τους με αποτέλεσμα καταστρεπτικές συνέπειες και ακόμα πιο τραγική έκβαση. Το μεγαλύτερο μέρος των γυρισμάτων πραγματοποιήθηκε στην Ύδρα (μεταξύ άλλων στο πανέμορφο αρχοντικό της οικογένειας Μπουντούρη). Επεισοδιακά υπήρξαν τα γυρίσματα στα ναυπηγεία του Σκαραμαγκά, όταν το προσωπικό αντιτάχθηκε προβάλλοντας προσκόμματα. Σε δευτερεύοντες ρόλους αναγνωρίζει κανείς πλειάδα γνωστών Ελλήνων ηθοποιών: Τασσώ Καββαδία, Ανδρέας Φιλιππίδης, Ζωρζ Σαρή, Γιώργος Πάντζας και Στέλιος Βόκοβιτς. Η μουσική είναι του Μίκη Θεοδωράκη.
Phaedra – Trailer
16. Une femme à sa fenêtre (1976)
Ένας έρωτας δίχως προοπτική βρίσκεται στο επίκεντρο και αυτού του έργου, με φόντο τη Μεταξική Ελλάδα του δευτέρου ημίσεως της δεκαετίας του ΄30. Συνδέει συγκυριακά μεταξύ τους τη σύζυγο ενός ξένου διπλωμάτη (Romy Schneider) και έναν Έλληνα αντιφρονούντα στο δικτατορικό καθεστώς (Victor Lanoux), στον οποίο εκείνη παρέχει ασυλία όταν διαπιστώνει πως ο τελευταίος καταζητείται από τις αστυνομικές αρχές. Εξαιρετικές είναι και οι ερμηνείες των Philippe Noiret και Gastone Moschin στο ρόλο του Κωνσταντίνου Μανιαδάκη, του διαβόητου υφυπουργού Δημοσίας Ασφαλείας της 4ης Αυγούστου (στο έργο φέρει το όνομα Πριμούκης). Ο καρπός του παράνομου αυτού έρωτα, μια κόρη νεαρής ηλικίας, επισκέπτεται στο τέλος του έργου την Ελλάδα, ως τόπο προσκυνήματος του οικογενειακού της παρελθόντος στις 20 Απριλίου του 1967. Γυρισμένη στην Αθήνα και στους Δελφούς, η ταινία βλέπεται πολύ ευχάριστα. Ιδιαίτερα πετυχημένα αποδίδεται η ατμόσφαιρα της μεσοπολεμικής Ελλάδας (παρά τους πολεοδομικούς περιορισμούς, τους οποίους επέβαλλε εκ των πραγμάτων η Αθήνα της δεκαετίας του ΄70, οπότε και πραγματοποιήθηκαν τα γυρίσματα). Είναι πιθανό το σενάριo να έχει αντλήσει στοιχεία, τουλάχιστον ως προς την περιρρέουσα ατμόσφαιρα, και από το διήγημα του Roger Peyrefitte με τίτλο Les Ambassades – Οι Πρεσβείες (1951), η υπόθεση του οποίου διαδραματίζεται στην Αθήνα την ίδια ακριβώς εποχή.
Une femme à sa fenêtre – Trailer
17. High Season (1987)
Κομεντί γύρω από τη ζωή και τη σχέση ενός ζευγαριού, της φωτογράφου Katherine (Jacqueline Bisset) και του συζύγου της Patrick (James Fox), μόνιμα εγκατεστημένων επί χρόνια στη Ρόδο και την αναστάτωση στην καθημερινή του ζωή, που επιφέρει η άφιξη του Rick (Kenneth Branagh). Στο ρόλο της ντόπιας Πηνελόπης, επιστήθιας φίλης της πρωταγωνίστριας, η Ειρήνη Παππά, μοναδική ελληνική συμμετοχή στην όλη ταινία. Η σκηνοθεσία είναι της Clare Peploe, συζύγου του επίσης σκηνοθέτη Bernardo Bertolucci.
High Season – H αρχή της ταινίας
18. Shirley Valentine (1989)
H Shirley Valentine ξεκίνησε τη σταδιοδρομία της ως θεατρικό έργο ενός μόνο ρόλου (την ηρωῒδα υποδυόταν από τότε η ηθοποιός Pauline Collins, που πρωταγωνιστεί και στην κινηματογραφική ταινία), το οποίο ανεβάστηκε στο West End του Λονδίνου και αργότερα στο Broadway με αξιοσημείωτη επιτυχία. Πραγματεύεται την ιστορία μιας μεσόκοπης νοικοκυράς από το Λίβερπουλ, σε αναζήτηση της χαμένης της νιότης και των ανεκπλήρωτων, από τότε, ονείρων της. Επισκεπτόμενη δίχως τον σύζυγό της την Ελλάδα, ζει μια ερωτική περιπέτεια με τον Κώστα Δημητριάδη (Tom Conti), ιδιοκτήτη μιας ταβέρνας, ο οποίος, πλην του επαγγέλματος που ασκεί, επιδίδεται στο να σαγηνεύει τις τουρίστριες. Με αφορμή το σύντομο καλοκαιρινό ειδύλλιο, η πρωταγωνίστρια επαναπροσδιορίζει τις προτεραιότητές της, εξορκίζει τις ενδόμυχες επιθυμίες της και επανέρχεται συνειδητοποιημένη, πλέον, στην οικογενειακή ισορροπία και θαλπωρή. Εξοικειωμένη με το ρόλο χάρη στη θεατρική προϊστορία, η Pauline Collins ενσαρκώνει ιδανικά την τυπική μικροαστή νοικοκυρά, ευρισκόμενη σε κρίση ηλικίας. Η ταινία έχει γυριστεί στο Λίβερπουλ, στο Λονδίνο και στη Μύκονο. Την περίοδο 1989-1990, σχεδόν ταυτόχρονα με την προβολή της ταινίας, το θεατρικό έργο ανέβηκε στην Αθήνα με πρωταγωνίστρια (και μοναδική ηθοποιό) την Αλίκη Βουγιουκλάκη.
Shirley Valentine – Η σκηνή στην ταβέρνα
19. Mamma Mia! (2008)
Παρόλη τη χαζοχαρούμενη υπόθεση (μια εικοσάχρονη κοπέλα καλεί στο γάμο της τρεις πρώην φίλους της μητέρας της δίχως να γνωρίζει ποιος από αυτούς είναι ο πατέρας της), η τεράστια εισπρακτική επιτυχία οφείλεται σε τρεις παραμέτρους: σε ένα επιτελείο επώνυμων ηθοποιών (Meryl Streep, Pierce Brosnan, Colin Firth, Cher, Julie Walters, Amanda Seyfried), που δεν προσφέρουν τίποτε άλλο πέραν από το επικοινωνιακό όνομά τους, στη μουσική επένδυση με παλιές επιτυχίες του σουηδικού συγκροτήματος της ποπ Abba, και στο συνδυασμό του φυσικού κάλλους της Σκοπέλου και του Πηλίου, όπου γυρίστηκε, με την ποιότητα της δουλειάς του ελληνοκυπρίου φωτογράφου Χάρι Ζαμπαρλούκου. Το έργο ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του από τις θεατρικές σκηνές του West End και του Broadway, με μεγάλη εμπορική ανταπόκριση (ανεβάζεται ακόμη και σήμερα στη χώρα μας και αλλού).
Mamma Mia! – Trailer
Και…εκτός συναγωνισμού:
20. Zorba the Greek (1964)
Το βιβλίο του Νίκου Καζαντζάκη Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά (1946), μια μυθιστορική απόδοση της ζωής του Γεωργίου Ζορμπά, φίλου και επιχειρηματικού συνεργάτη του συγγραφέα, είχε από καιρό κεντρίσει το ενδιαφέρον της εβδόμης τέχνης. Στις αρχές της δεκαετίας του ΄50 η σκέψη απασχόλησε τον Ηλία Καζάν, ο οποίος είχε κατά νου τον Burt Lancaster για τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Στα μέσα της ίδιας δεκαετίας, ο Jules Dassin είχε κατά νου τον πρωταγωνιστή του Sergei Eisenstein, τον Ρώσο ηθοποιό Nikolai Cherkasov (Alexander Nevsky, Ivan the Terrible). Ο κλήρος έπεσε τελικά στον Μιχάλη Κακογιάννη και στον Anhony Quinn. O μεξικανικής καταγωγής ηθοποιός ενσάρκωσε ιδανικά τον άξεστο Κρητικό ήρωα του Καζαντζάκη, σε έναν από τους καλύτερους ρόλους της καλλιτεχνικής του σταδιοδρομίας. Δεύτερη παράμετρος, σήμα κατατεθέν του έργου, υπήρξε η μουσική επένδυση από τον Μίκη Θεοδωράκη, που κατέστησε το συρτάκι (και την Ελλάδα μαζί) γνωστό σε παγκόσμια κλίμακα. Ωστόσο, τα τρία βραβεία Όσκαρ, τα οποία απέσπασε η ταινία, πήγαν αλλού: β΄ γυναικείος ρόλος (Lila Kedrova), καλλιτεχνική διεύθυνση για ασπρόμαυρη ταινία (Βασίλης Φωτόπουλος) και φωτογραφία για ασπρόμαυρη ταινία. Αξίζει να σημειωθεί πως η Lila Kedrova επιστρατεύθηκε την τελευταία στιγμή για τον ρόλο της Μαντάμ Ορτάνς, όταν η γνωστή Γαλλίδα ηθοποιός Simone Signoret εγκατέλειψε για προσωπικούς λόγους τα γυρίσματα ενόσω αυτά βρίσκονταν σε αρχικό στάδιο. Στο έργο συμμετέχουν οι Alan Bates, Ειρήνη Παππά (σε μια από τις πολλές συνεργασίες της με τον Κακογιάννη), Ελένη Ανουσάκη, Γιώργος Φούντας, Σωτήρης Μουστάκας και Άννα Κυριακού. Τα γυρίσματα πραγματοποιήθηκαν εξ ολοκλήρου στην Κρήτη.
Zorba the Greek – Συρτάκι
Κείμενο – επιμέλεια αφιερώματος: Γιάννης Μουρέλος
Μορφοποίηση – επιμέλεια έκδοσης: Αλεξάνδρα Περχανίδου
