Κύριε Παπαδάκη, στο πλαίσιο τoυ αφιερώματος μας σε επιστημονικά και ακαδημαϊκά ιδρύματα στην Ελλάδα θα θέλαμε να μας μιλήσετε, για την ιστορία, το έργο και τις δράσεις του «Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και Μελετών Ελευθέριος Βενιζέλος»
Αυτή η αναδρομή απαιτεί πολύ χρόνο. Το ίδρυμα ήρθε να καλύψει ένα μεγάλο κενό. Τη μελέτη της σημαντικότερης προσωπικότητας του νεότερου ελληνισμού. Ένα κενό που είχε να κάνει τόσο με την έρευνα όσο και με τη συγκρότηση των μελετών, που αναφέρονται στο έργο, στην εποχή και στη προσωπικότητα του Βενιζέλου. Αναμφισβήτητα, πριν συσταθεί το ίδρυμα υπήρχαν αξιόλογες μελέτες και σημαντικές εκδόσεις, αλλά έλειπε ο συντονισμός. Αυτό το έργο ανέλαβε το Ίδρυμα, που συστάθηκε το 2000 στα Χανιά. Το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Βενιζέλος» έχει διαφορετικό χαρακτήρα από άλλα ομόλογα ιδρύματα, που αφορούν άλλες μεγάλες προσωπικότητες της χώρας. Έχει θεσμικό χαρακτήρα, καθώς μετέχουν στη διοίκηση του ελάχιστα φυσικά πρόσωπα. Το μέγιστο ποσοστό της διοίκησης κατέχεται από θεσμικούς παράγοντες με εκπροσώπηση της τοπικής αυτοδιοίκησης, της Εκκλησίας, φορέων, όπως τα πανεπιστημιακά ιδρύματα της Κρήτης, πνευματικών ιδρυμάτων, όπως το Μουσείο Μπενάκη. Όλα αυτά προδιαθέτουν την διαύγεια και την επιστημονική προσέγγιση του στόχου. Το ίδρυμα δεν συστάθηκε, για να καταλήξει σε μια εκκλησία του Βενιζέλου ή να κάνει μια αγιογράφηση του. Συστάθηκε, για να μελετά το έργο και τη προσωπικότητα του, πλην όμως στο πλαίσιο της επιστημονικής δεοντολογίας. Η συνεργασία με κορυφαίους πανεπιστημιακούς φορείς της χώρας, με κορυφαία ιδρύματα, όπως καλή ώρα, τώρα με το Ι.Μ.Χ.Α και με το Ίδρυμα της Βουλής, στη πραγματοποίηση του συμποσίου, που είναι εν εξελίξει. Επιδιώξαμε και καταφέραμε ,νομίζω, το βήμα του Ιδρύματος, όπου και αν είναι αυτό, είτε στα Χανιά, είτε στην Αθήνα, είτε στη Θεσσαλονίκη, να είναι ελεύθερο βήμα. Να είναι ανεπηρέαστο, από ψυχώσεις και φανατισμούς. Κεντρικός άξονας είναι να υπηρετηθεί στο μέγιστο δυνατό η ιστορική αλήθεια, γεγονός που το αποδεικνύουν όχι μόνο οι εκδόσεις και τα συνέδρια αλλά η ευρύτερη παρουσία του ιδρύματος στον επιστημονικό και εκπαιδευτικό χώρο. Κάθε χρόνο 4000 παιδιά περνάνε από το ίδρυμα, όχι μόνο για να επισκεφθούν το ίδρυμα ή το σπίτι του Βενιζέλου, αλλά για τις πολύ υψηλού επιπέδου δράσεις, που το ίδρυμα μας συνεχίζει να προσφέρει. Η ιστορία στο ίδρυμα έχει διαδραστική μορφή, είναι ζωντανή και λόγω του διαρκώς αυξανόμενου ενδιαφέροντος μερικές φορές δεν μπορούμε να ανταποκριθούμε, όπως θα θέλαμε. Αντιλαμβάνεστε ότι από όλη την Ελλάδα χιλιάδες παιδιά και δεν μπορούμε να τους εξυπηρετήσουμε όπως θα θέλαμε. Φέτος, οι δράσεις του ιδρύματος θα επεκταθούν και θα χρησιμοποιήσουμε νέες μεθόδους, όπως τη «βαλίτσα» με εκπαιδευτικό υλικό, που θα αντικαθιστά το σπίτι του Βενιζέλου και θα ταξιδέψει σε σχολεία όλης της χώρας και του εξωτερικού. Αξίζει να σημειωθεί ότι η βαλίτσα κατασκευάστηκε στη Θεσσαλονίκη.
Εντάσσεται στους στόχους του ιδρύματος η εξωτερίκευση του έργου του Βενιζέλου;
Η εξωστρέφεια είναι βασικό ζητούμενο, αν και πρόκειται για μια πολύ δύσκολη προσπάθεια. Το γεγονός αυτό σχετίζεται άμεσα με τους πόρους και τα οικονομικά του ιδρύματος, που είναι σε κάτω του μετρίου κατάσταση. Επίσης, ο στόχος αυτός σχετίζεται άμεσα με την παρούσα οικονομική κατάσταση, αλλά δεν καταθέτουμε τα όπλα. Η αποκατάσταση του σπιτιού του Βενιζέλου στη Χαλέπα, με χρήματα του ΕΣΠΑ, οδήγησε σε ένα πρότυπο μουσειακό έργο, αυτής της πολιτικής. Το σπίτι αποκαταστάθηκε με ευρωπαϊκά κονδύλια. Ο επισκέπτης μένει έκπληκτος με όσα συναντά στο σπίτι του Βενιζέλου και νιώθει ότι μπορεί να επιστέψει στο κλίμα της εποχής, εκεί που έζησε μια μεγάλη προσωπικότητα. Δυο επισκέπτες, ένας γάλλος πανεπιστημιακός, έγραψε στο βιβλίο επισκεπτών ότι θεωρεί το σπίτι εφάμιλλο του Γάλλου στρατηγού Ντε Γκωλ και ένας Αμερικάνος έγραψε ότι κάτι τέτοιο είδε μόνο στο σπίτι του Άβρααμ Λίνκολν. Στο βιβλίο επισκεπτών συναντά κανείς χιλιάδες τέτοια σχόλια. Όλα αυτά τα λέω, για να ενισχύσω την προβολή του σπιτιού και εδώ οι Μακεδόνες, οι Θεσσαλονικείς αξίζει να επισκεφθούν το σπίτι.
Κύριε Παπαδάκη, όλοι ξέραμε για το κοινωνικό και πολιτικό έργο. Θα ήθελα να μας μιλήσετε για τη προσωπικότητα του Βενιζέλου. Τι άνθρωπος ήταν ο Βενιζέλος;
Είμαι θαυμαστής του Βενιζέλου αλλά όχι αγιογράφος του. Ήταν πολυσύνθετη προσωπικότητα. Απλός, ευαίσθητος, ευγενής, από την άλλη πλευρά ως πολιτικός προσπάθησε να θεμελιώσει θεσμούς και να τους υπερασπιστεί. Οι συνθήκες της εποχής δεν του επέτρεψαν να ολοκληρώσει το έργο του. Ήταν σκληρός, όταν χρειαζόταν να υπερασπιστεί τη χώρα του και να αντιμετωπίσει πολιτικές, που υποθήκευαν το μέλλον της χώρας.
Οι σχέσεις του με το λαό μαρτυρούνται από πολλές πηγές. Δεν ήταν λαϊκιστής. Ήταν μέσα στα γεγονότα και στις επαναστάσεις για αυτό είχε την αγάπη του κόσμου. Θα πρέπει να δει κανείς, να διαβάσει την αλληλογραφία του. Να διαβάσει περιγραφές συνεργατών του. Να εντυπωσιαστεί από το χαμόγελο του, για να συνειδητοποιήσει το ψυχικό του κόσμου. Πάντα υποδεχόταν με χαρά τους παλιούς συντρόφους τους και ήταν στη διάθεση τους. Προσπαθούσε να τους στηρίξει και ακόμη περισσότερο μετά το γάμο του με την Έλενα Σκυλίτση απέκτησε οικονομική ισχύ. Πολλούς από αυτούς τους συντηρούσε. Εν κατακλείδι, υπάρχουν ακόμη άγνωστα κεφάλαια γύρω από το Βενιζέλο.
Ο κ. Νικόλαος Εμμ. Παπαδάκης είναι νομικός και μέλος του Δικηγορικού Συλλόγου Χανίων. Διατέλεσε Πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Βάμου από το 1980 ως το 1990. Διατελεί Γενικός Διευθυντής του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών & Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος» από την ίδρυσή του το 2000. Διατελεί Αντιπρόεδρος του Κοινωφελούς Ιδρύματος «Αγία Σοφία» από το 1990.
